Het heeft ons wat tijd gekost om na te denken over Black Live Matters, de moord op George Floyd en wat in dat kader nu afspeelt in verschillende landen. Het is makkelijk om te zeggen dat we tegen racisme zijn. Maar als we eerlijk zijn, is het moeilijk om in te zien waar het hier om gaat en dat vraagt ook eerlijk introspectie naar onszelf toe.
Persoonlijk en collectief leed
Ons vertrekpunt is dat relaties in de maatschappij en tussen bevolkingsgroepen lijken op persoonlijke relaties. Zou iemand tegen jou zeggen dat jij diegene pijn doet, dan zou jou eerste reactie moeten uitgaan naar het erkennen van het verdriet van die persoon en daarna naar de feitelijke situatie.
Zou jij iemand een klap geven en die persoon zegt ‘jij doet mij pijn’, dan zou je niet reageren met ‘Ja, maar jij bent niet de enige die pijn heeft’. Want dan zou die persoon zeggen ‘Het klopt dat iedereen pijn heeft, maar waar het nu om gaat is de pijn die jij mij aandoet’. Dan zou het vreemd zijn als jij hem nog een klap geeft en zegt ‘Nee, maar je dient op te komen voor iedereen’
Iedereen zou inzien dat jij niet de empathie toont voor het leed dat jij dat deze persoon hebt aangedaan, laat staan het stoppen van het geweld. We noemen een aantal voorbeelden uit andere gemeenschappen om het leed van ‘zwarte mensen’ duidelijker te maken.
Islamitisch leed
Wanneer een moslim in Palestina wordt vermoord, dan heeft dat de laag van menselijkheid en onrecht, wat universeel is. Maar voor de moslims is dat meer dan slechts moord. Het gaat niet alleen om de moord van een Palestijn of een moslim ergens op de wereld. Het is verbonden aan islamofobie, jarenlange demonisering van moslims, mondiale onderdrukking, moord van moslims en imperialistisch offensieve oorlogen in islamitische landen in de afgelopen 50 jaar.
Als een atheïst dan komt en zegt ‘Nee, maar er worden ook atheïsten gedood’, dan begrijpen we dat de atheist slechts op een niveau empathie toont:
Ten eerste op niveau van menselijkheid. Maar hij weet niet hoe is om te worden gediscrimineerd op basis van religie, ook niet hoe is om als gelovige gemeenschap wereldwijd te worden gedemoniseerd en te worden onderdrukt.
Het leed van een moslim is daarom anders bij moord dan van een atheïst.
Joods leed
Het aanvallen van een synagoge draagt veel meer betekenis dan slechts vandalisme en het vernietigen van een gebouw. Je kan een dergelijke aanval niet los zien van de geschiedenis en het leed van deze specifieke gemeenschap dat direct in relatie staat tot de Holocaust, de Tweede Wereldoorlog en eigenlijk eeuwenlange vervolging in het christelijke westen.
Het gaat hier om joods leed! Het is erg als een kerk wordt aangevallen en het draagt op het eerste niveau dezelfde haat tegen religie. Maar daarna hetheeft niet dezelfde historische betekenis als bij de joden, die met een aanval op een synagoge worden herinnerd aan de Kristallnacht in de nacht van 9 op 10 november 1938.
Het leed van de jood wanneer een synagoge wordt aangevallen is daarom anders dan het leed van een christen wanneer een kerk wordt aangevallen.
Marokkaans leed
Hoewel iedere moslim in Nederland wordt geraakt door het discourse over de Islam die in de afgelopen jaren is gevoerd in Nederland, komt daar voor de Marokkaanse gemeenschap iets bij. Zij worden niet alleen voor hun religie gediscimineerd, maar ook voor hun marrokaan-zijn.
Racisme op de arbeidsmarkt kan plaatsvinden door religieuze achtergrond. Een bekeerde moslim kan worden afgewezen voor een functie vanwege zijn geloof, terwijl Marokkaan wordt afgewezen op basis van geloof en zijn afkomst. De pijn om te worden afgewezen vanwege geloof voelen alle moslims. Maar om te worden afgewezen op basis van je Marokkaanse afkomst, dat voelt alleen de Marokkaan – en in verlengde daarvan andere mensen die worden gediscrimineerd vanwege hun afkomst.
Het leed van de Marokkaan is daarom anders dan van de overige moslims in Nederland.
Turks leed
Discriminatie bij een Turk is anders dan bij een Marokkaan. Bij een Turk raakt het mogelijk aan het stereotype dat hij dom zou zijn ‘Turkie turkie is niet dom’, dat zijn voorvaderen van het Ottomaanse Rijk zouden moordenaars zijn en dat Turken niet loyaal zouden zijn aan Nederland.
De discriminatie tegen Turken is daarom anders dan die van de Marokkanen, ook al doet beiden pijn.
All Lives Matters?
In dat kader zeggen wij: weg met All Lives Matter! Het gaat hier namelijk niet om respect voor het leven, want dat hebben we allemaal. Het gaat om het leed van een specifieke gemeenschap: de zwarte gemeenschap die leed heeft vanuit hun eigen collectieve geschiedenis, maatschappelijke uitdagingen en littekens.
Wanneer een jood zegt ‘ik heb pijn’, dan hebben we daar begrip voor. Maar wanneer een ‘zwarte’ zegt ‘ik heb pijn’, dan moeten we opeens kijken naar het leed van iedereen. Daarmee zeg je eigenlijk dat zij niets mogen voelen en dat hun leed er niet toe doet. Op het moment dat je iemand het recht ontneemt om eigen leed en emotie uit te spreken, vraag je die persoonlijk eigenlijk om niet te bestaan.
Zwart Racisme vs Racisme Overal
Het klopt dat racisme overal te vinden is, maar de ‘zwarten’ hebben een ander type leed als het gaat om racisme.
Dat komt omdat veel racisme vrij betrekkelijk is: de Arabier wordt als uitschot gezien in Texas (VS) maar geniet veel aanzien in de wereldwijde islamitische gemeenschap. De Marokkaan ervaart misschien discriminatie op de arbeidsmarkt, maar in veel islamitische gemeenschappen in Nederland ervaren zij, slechts vanwege hun afkomst, juist meer respect en aanzien.
De ‘zwarte’ zal racisme wellicht in iedere gemeenschap ervaren. Racisme is in negen van de tien gevallen zo opgezet dat degene met de donkerste huidskleur inferieur is.
Het leed van ‘zwarten’ als het aankomt op racisme is daarom veel dieper en absoluter dan van andere gemeenschappen.
Black Lives Matters
We kunnen stellen dat we allemaal op een bepaalde manier staan achter Black Lives Matter, in die zin dat het staat voor bredere waardes zoals gelijkheid. Maar niemand voelt de pijn die deze specifieke gemeenschap voelt.