Staat In De Qoran Dat Allah ‘Boven’ Is?

﷽

Een van de belangrijkste pilaren van het Islamitische geloof is dat Allah niet lijkt op de mens en Verheven is boven alle menselijke eigenschappen. Allah beschrijven met menselijke eigenschappen wordt antropomorfisme (tajsiem) genoemd en dit is een innovatie in geloofsleer. Het is daarom belangrijk om Allah nooit te beschrijven met woorden die een plaats aangeven,

Maar dan komt er een vraag: zegt Allah in Surah al-Mulk dat Hij “in” de lucht is? De traditionele tafsir of ‘Korancommentaar’ geven hier een hele duidelijke uitleg op. Geen van deze uitleggen geven een letterlijke antropomorfe betekenis die de indruk wekt dat Allah op een plaats is, eigenschappen van geschapen zaken heeft of menselijke kenmerken heeft. Het gaat om het volgende Vers in Surah al-Mulk:

أَأَمِنتُم مَن فِي السَّماءِ أَن يَخسِفَ بِكُمُ الأَرضَ فَإِذا هِيَ تَمورُ

“Voel je je veilig van (de Schepper van^[1]volgens een uitleg van Imam al-Qurtubi waarvan de uitleg volgt) wie in de lucht is, de aarde jullie niet opslokt terwijl ze beeft?” – Koran 67:16 ^[2]Koran 67:16,

Voordat je begint met lezen is het volgende heel belangrijk om te begrijpen! Sommige verzen in de Qoran kunnen op meerdere manieren begrepen worden en bevatten meerdere betekenissen, en dat is zo bedoeld door Allah. De geleerden geven slechts welke van die betekenissen door Allah bedoeld kunnen zijn. Interpretatie betekenis dus niet een persoonlijke mening van een geleerde.

Imām al-Qurtubi zegt in zijn tafsir al-Jāmi li Ahkām al-Qur’ān dat dit Vers figuurlijk taalgebruik bevat en geeft vervolgens drie mogelijke betekenissen voor dit Vers.

Mogelijkheid 1: Er is een verborgen woord

قلت : ويحتمل أن يكون المعنى : أأمنتم خالق من في السماء أن يخسف بكم الأرض كما خسفها بقارون

“Ik zeg het is mogelijk dat de betekenis van dit Vers is: “Voel je je veilig van de Schepper van wie in de lucht is aarde jullie niet zal doen verzwelgen als die plotseling begint te schudden zoals Hij dat ook deed bij Qaroen“. ^[3]al-Jāmi’ li Ahkām al-Qur’ān, 18.216

Mogelijkheid 2: Het voorzetsel is figuurlijk

Een andere mogelijkheid is dat het voorzetsel “in” van in de lucht/hemel relatief is en en figuurlijk de betekenis van Verhevenheid heeft. Dit is de mening niet zomaar van de geleerden, maar van de grote specialistische geleerden (muhaqqiqun)!

Hij zegt namelijk:

وقال المحققون : أمنتم من فوق السماء ; كقوله : فسيحوا في الأرض أي فوقها لا بالمماسة والتحيز لكن بالقهر والتدبير . وقيل : معناه أمنتم من على السماء ; كقوله تعالى : ولأصلبنكم في جذوع النخل أي عليها .ومعناه أنه مديرهاومالكها ; كما يقال : فلان على العراق والحجاز ; أي واليها وأميرها

“De grote geleerden (muhaqqiqun) zijn van mening dat “in“ betekent “verheven boven hemel“. (Voorbeelden van wanneer voorzetsels relatief worden gebruikt in de Qoran zijn) net zoals Allah (het woord “in” gebruikt wanneer Hij) zegt: “Reis op aarde” (Qur’an 9:2), wat betekent een reis “erover“- niet door middel van fysiek contact of verruimtelijking, maar door middel van kracht en controle. Of wanneer Fir’awn zegt: “Ik zal jullie zeker kruisigen in de stam van een palmboom“^[4]Surah Taha: 71, waarbij ‘in“^[5]figuurlijk is om te benadrukken de betekenis van “aan” heeft. (De betekenis van “over de hemelen” is dan) net zoals er wordt gezegd: “Die-en-die is over Irak en de Hijāz”, wat betekent dat hij de gouverneur is en commandant van hen”.^[6]al-Jāmi’ li Ahkām al-Qur’ān, 18.216.

والأخبار في هذا الباب كثيرة صحيحة منتشرة، مشيرة إلى العلو؛ لا يدفعها إلا ملحد أو جاهل معاند. والمراد بها توقيره وتنزيهه عن السفل والتحت، ووصفه بالعلو والعظمة، لا بالأماكن والجهات والحدود لأنها صفات الأجسام .

“Er zijn zeer veel authentieke en wijdverbreide overleveringen die (het voorzetsel “in”) de betekenis van verhevenheid (‘uluw) geven. Alleen een atheïst of een koppige onwetende zal dit weigeren. Wat wordt bedoeld is Hem te eren en verheffen boven het ‘laag´ of ‘beneden’ zijn, en dat Allah wordt beschreven met wat hoog (‘uluw) en groots (‘adhama), niet in de betekenis van een plaats innemen (makan), in een richting zijn (jihat) of begrenst zijn (hudud), omdat ze dé (kenmerkende) eigenschappen zijn van fysieke lichamen.”^[7]al-Jāmi’ li Ahkām al-Qur’ān, 18.216 

Imam al-Shirbini al-Khātib zegt in zijn tafsir al-Sirāj al-Munir:

وقوله تعالى: {من في السماء} فيه وجوه:أحدها: من ملكوته في السماء لأنها مسكن ملائكته وثم عرشه وكرسيه واللوح المحفوظ، ومنها ينزل قضاياه وكتبه وأوامره ونواهيه.

En Zijn, de Verhevene, uitspraak: “Degene Die in de hemel is” heeft meerdere betekenissen:

De eerste is dat het verwijst naar Zijn koninkrijk in de hemel, omdat het de woonplaats is van Zijn engelen. Daar bevindt zich ook Zijn Troon, Zijn Kursi en de Welbewaarde Tafel (al-Lawh al-Mahfuz). Van daaruit dalen Zijn oordelen, geschriften, geboden en verboden neer.^[8]al-Sirāj al-Munir. 4 vols. Bulāq 1285/1886. Herdruk. Beiroet: Dār al-Marifa, zd, 4.344

والثاني: أن ذلك على حذف مضاف، أي: أأمنتم خالق من في السما

‘Een tweede mogelijkheid is dat “Hij die in de lucht is” een deel van een van-de-constructie (idafa) weglaat – met andere woorden: “Voel je je veilig voor de Schepper van hem die in de lucht is”; dat wil zeggen de engelen die in de lucht wonen, want zij zijn degenen die bevolen zijn om de goddelijke genade of goddelijke wraak uit te delen.’ ^[9]al-Sirāj al-Munir. 4 vols. Bulāq 1285/1886. Herdruk. Beiroet: Dār al-Marifa, zd, 4.344

Imām Fakhr al-Dīn al-Rāzī, die ook wel dé Imam wordt genoemd, zegt in zijn meesterwerk, de tafsīr Mafātīh al-Ghayb:

” واعلم أن المشبهة احتجوا على إثبات المكان لله تعالى بقوله : [ ءامِنتم مَّن فِى السماء ] ، والجواب عنه أن هذه الآية لا يمكن إجراؤها على ظاهرها باتفاق المسلمين ، لأن كونه في السماء يقتضي كون السماء محيطاً به من جميع الجوانب ، فيكون أصغر من السماء ، والسماء أصغر من العرش بكثير ، فيلزم أن يكون الله تعالى شيئاً حقيراً بالنسبة إلى العرش ، وذلك باتفاق أهل الإسلام محال’

En weet dat degenen die God vergelijken met schepselen, de antropomorfisten, (mushabbihah) hebben beweerd dat God een plaats zou hebben vanwege Zijn uitspraak: ‘Vrezen jullie Degene die in de hemel is?’ [67:16]. Het antwoord hierop is dat deze verzen niet letterlijk kunnen worden genomen volgens de consensus van de moslims, omdat het idee dat Hij in de hemel is, inhoust dat de hemel Hem van alle kanten omringt, wat zou betekenen dat Allah kleiner is dan de hemel! En dit terwijl de hemel nog veel kleiner dan de Troon (de Arsh). Dit zou impliceren dat God iets kleins en onbeduidends is in vergelijking met de Troon, en dat is onmogelijk volgens de consensus van de moslims.

ولأنه تعالى قال : ] قُل لّمَن مَّا فِى السموات والأرض قُل لِلَّهِ ]. [ الأنعام : 12 ] فلو كان الله في السماء لوجب أن يكون مالكاً لنفسه وهذا محال ، فعلمنا أن هذه الآية يجب صرفها عن ظاهرها إلى التأويل ،

En omdat Allah zegt: ‘Zeg: van wie is wat in de hemelen en op aarde is? Zeg: van Allah.’ 6:12. Als Allah zelf in de hemel was, zou Hij de Bezitter van Zichzelf moeten zijn, en dat is onmogelijk. Hieruit begrijpen we dat deze vers niet letterlijk moet worden genomen, maar dat het geïnterpreteerd moet worden.

ثم فيه وجوه، احدها: لم لا يجوز أن يكون تقدير الآية: أمنتم من في السماء عذابه؛ وذلك لأن عادة الله تعالى جارية بأنه إنما ينزل البلاء على من يكفر بالله ويعصيه من السماء، فالسماء موضع عذابه تعالى، كما أنه موضع نزول رحمته ونعمته.

Het Vers is vatbaar voor meerdere betekenissen; De eerste betekenis: Waarom kan de betekenis van het vers niet zijn: “Vrezen jullie Degene wiens straf in de hemel is?” Want het is de gewoonte van Allah om Zijn straf vanuit de hemel te laten neerdalen op hen die Hem ontkennen en ongehoorzaam zijn. De hemel is dus de plaats waar Zijn straf neerdaalt, net zoals het ook de plaats is waar Zijn genade en zegeningen neerdalen.

وثانيها : قال أبو مسلم : كانت العرب مقرين بوجود الإله ، لكنهم كانوا يعتقدون أنه في السماء على وفق قول المشبهة ، فكأنه تعالى قال لهم : أتأمنون من قد أقررتم بأنه في السماء ، واعترفتم له بالقدرة على ما يشاء أن يخسف بكم الأرض

De tweede betekenis: Abū Muslim zegt dat de Arabieren geloofden in het bestaan van God, maar dachten dat Hij in de hemel was, in overeenstemming met de opvatting van de mushabbihah. Het is alsof Allah tegen hen zei: “Vrezen jullie Degene die jullie hebben erkend als Degene die in de hemel is, en aan wie jullie macht toekennen om te doen wat Hij wil, dat Hij jullie laat verzinken in de aarde?”

وثالثها : تقدير الآية : من في السماء سلطانه وملكه وقدرته ، والغرض من ذكر السماء تفخيم سلطان الله وتعظيم قدرته ، كما قال : { وَهُوَ الله فِى السموات وَفِى الأرض } [ الأنعام : 3 ] فإن الشيء الواحد لا يكون دفعة واحدة في مكانين ، فوجب أن يكون المراد من كونه في السموات وفي الأرض نفاذ أمره وقدرته ، وجريان مشيئته في السموات وفي الأرض ، فكذا ههنا

De derde betekenis: De betekenis van het vers is: “Degene wiens macht, heerschappij en autoriteit in de hemel zijn.” Het doel van het noemen van de hemel is het verheerlijken van Allah’s macht en het benadrukken van Zijn grootheid. Zoals Allah zegt: ‘En Hij is Allah, in de hemelen en op de aarde’ [6:3]. Aangezien iets niet tegelijkertijd op twee plaatsen kan zijn, moet hiermee worden bedoeld dat Zijn bevel, macht en wil heersen in zowel de hemelen als op de aarde. Zo is het ook hier.

ورابعها : لم لا يجوز أن يكون المراد بقوله : { مَّن فِى السماء } الملك الموكل بالعذاب ، وهو جبريل عليه السلام ، والمعنى أن يخسف بهم الأرض بأمر الله وإذنه

De vierde betekenis: Waarom kan het vers niet betekenen:‘Degene die in de hemel is’ als de engel die belast is met de straf, namelijk Jibril (Gabriël), vrede zij met hem? De betekenis is dan dat hij hen de aarde kan laten verzinken met Allah’s bevel en toestemming.'^[10]Tafsir al-Fakhr al-Rāzi. 32 delen. Beiroet 1401/1981. Herdruk.

Imam al-Shawkani zegt in zijn Tafsir Fath al-Qadir over dit vers dat het vier mogelijke betekenissen kan hebben, zonder dat er sprake is van een letterlijke interpretatie of van antropomorfisme.:

فَقالَ: ﴿أأمِنتُمْ مَن في السَّماءِ أنْ يَخْسِفَ بِكُمُ الأرْضَ﴾ قالَ الواحِدِيُّ قالَ المُفَسِّرُونَ: يَعْنِي عُقُوبَةَ مَن في السَّماءِ، وقِيلَ: مَن في السَّماءِ قُدْرَتُهُ وسُلْطانُهُ وعَرْشُهُ ومَلائِكَتُهُ، وقِيلَ: مَن في السَّماءِ مِنَ المَلائِكَةِ، وقِيلَ: المُرادُ جِبْرِيلُ، ومَعْنى ﴿أنْ يَخْسِفَ بِكُمُ الأرْضَ﴾ يَقْلِعَها مُلْتَبِسَةً بِكم كَما فَعَلَ بِقارُونَ بَعْدَ ما جَعَلَها لَكم ذَلُولًا تَمْشُونَ في مَناكِبِها، وقَوْلُهُ: ﴿أنْ يَخْسِفَ﴾ بَدَلُ اشْتِمالٍ مِنَ المَوْصُولِ، أيْ: أأمِنتُمْ خَسْفَهُ، أوْ عَلى حَذْفِ مِن، أيْ: مِن أنْ يَخْسِفَ ﴿فَإذا هي تَمُورُ﴾ أيْ: تَضْطَرِبُ وتَتَحَرَّكُ عَلى خِلافِ ما كانَتْ عَلَيْهِ مِنَ السُّكُونِ.

Allah zei: “Vrezen jullie Degene Die in de hemel is niet, dat Hij de aarde met jullie doet verzinken?”

Al-Wahidi zei: De tafsir-geleerden zeggen dat hiermee de bestraffing van Degene Die in de hemel is bedoeld wordt. Er is ook gezegd dat “Degene Die in de hemel” verwijst naar Zijn macht, Zijn heerschappij, Zijn Troon en Zijn engelen. Anderen zeggen dat het de engelen in de hemel betreft, en sommigen zeggen dat het specifiek Gabriël betreft. ^[11]Fath al-Qadir, al-Shawkani

قال القاضي عياض المالكي (544): لا خِلافَ بين المسلمين قاطبةً فقيههم ومحدثهم ومتكلمهم ونظارهم ومقلدهم أنّ الظواهر الواردة بذكر الله تعالى في السماء كقوله تعالى : ” أأمنتم من في السماء” ونحوه ليست على ظاهرها بل متأولة عند جميعهم

Al-Qadi ‘Iyad al-Maliki zei: “Er is geen meningsverschil onder alle moslims – hun juristen, hadith-geleerden, theologen, denkers en navolgers – dat de schijnbare teksten waarin Allah de Verhevene in de hemel wordt genoemd, zoals het woord van Allah: ‘Vrezen jullie Degene Die in de hemel is niet’ en soortgelijke teksten, niet letterlijk moeten worden begrepen maar bij alle geleerden verklaard (geïnterpreteerd) worden.” ^[12]Sahih Muslim met de uitleg van al-Nawawi, deel vijf, op pagina 676

Imam Abu al-Barakat Abdullah ibn Ahmad ibn Mahmud al-Nasafi zegt in zijn bekende tafsir:

{ ءامِنْتُمْ مَّن فِى السماء } أي من ملكوته في السماء لأنها مسكن ملائكته ومنها تنزل قضاياه وكتبه وأوامره ونواهيه فكأنه قال : أأمنتم خالق السماء وملكه ، أو لأنهم كانوا يعتقدون التشبيه وأنه في السماء ،وأن الرحمة والعذاب ينزلان منه فقيل لهم على حسب اعتقادهم : أأمنتم من تزعمون أنه في السماء وهو متعالٍ عن المكان { أَن يَخْسِفَ بِكُمُ الأرض } كما خسف بقارون { فَإِذَا هِىَ تَمُورُ } تضطرب وتتحرك .

“Vrezen jullie (het koninkrijk van) Degene Die in de hemel is niet?” Dit verwijst naar Zijn koninkrijk in de hemel, omdat de hemel de woonplaats is van Zijn engelen en van waaruit Zijn oordelen, geschriften, geboden en verboden neerdalen. Het is alsof er gezegd wordt: “Vrezen jullie niet de Schepper van de hemel en Zijn koninkrijk?”

Of omdat zij (de ongelovigen) geloofden in gelijkenis (van Allah met de schepselen) en dachten dat Hij in de hemel was, en dat genade en bestraffing vanuit daar neerdalen, werd tot hen gesproken in overeenstemming met hun overtuiging: “Vrezen jullie niet Degene van Wie jullie beweren dat Hij in de hemel is, terwijl Hij verheven is boven plaats?”

Abu al-Faraj Abd al-Rahman ibn al-Jawzi al-Hanbali zegt in het boek ‘Het weerleggen van de illusies van antropomorfisme‘:

ومن الآيات قوله تعالى “ءأمنتم من في السماء” (الملك 16 )
قلت وقد ثبت قطعا أنها ليست على ظاهرها لأن لفظة في للظرفية والحق سبحانه غير مظروف وإذا منع الحس أن يتصرف في مثل هذا بقي وصف العظيم بما هو عظيم عند الخلق

En onder de verzen is het woord van Allah, de Verhevene: “Vrezen jullie Degene Die in de hemel is niet?” (Al-Mulk: 16).

Ik zeg: Het staat ongetwijfeld vast dat dit vers niet letterlijk moet worden opgevat, omdat het woord “in” duidt op plaatsgebondenheid, terwijl Allah, de Verhevene, niet onderworpen is aan plaats. Wanneer het verstand verhindert dat dit letterlijk genomen kan worden, blijft enkel het beschrijven van de Almachtige op een manier die grootsheid uitdrukt volgens wat grootsheid betekent voor de schepping. ^[13]Ibn Jawzi, Daf‘u Shubahi at-Tashbih bi-Akuffi at-Tanzih

﴿أَأَمِنْتُمْ مَنْ فِي السَّمَاءِ﴾ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: أَيْ: عَذَابَ مَنْ فِي السَّمَاءِ إِنْ عَصَيْتُمُوهُ

“Vrezen jullie Degene Die in de hemel is niet?” Ibn Abbas zei: “Dat betekent: ‘de bestraffing van Degene Die in de hemel is’, als jullie Hem ongehoorzaam zijn.” ^[14]tafsir al-baghawi, surah al-mulk