Lijst van Maliki geleerden

﷽

Wij hebben een lijst samengesteld van enkele Maliki geleerden die iedere moslim, en in het bijzonder iedere volger van de Maliki school, zou moeten kennen. Het aantal Maliki geleerden is zo enorm dat het onmogelijk is om ze allemaal te noemen, maar aangezien hun namen vaak te weinig worden genoemd, is dit een poging om moslims met hen bekend te maken. Het is belangrijk dat wij kennis hebben van onze geleerden, voorgangers en voorvaderen, zowel in religie als, voor sommigen, in afkomst.

Het begon in Medina, de stad van emigratie (hidjra), waar de zegel der Profeten ﷺ met zijn metgezellen zou aankomen in het 13de jaar na de eerste openbaring. Toch was Medina geen onbekende plaats, daar Amina (moge Allah tevreden met haar zijn), de moeder van de Profeet ﷺ, de dochter was van het stamhoofd van de Bani Najjar. Toen Umar ibn al-Khattaab Khalifa was, zo’n 15 jaar later, voerde hij een nieuwe Islamitische jaarkalender in waarbij de emigratie het jaar nul markeerde.

Imam Mālik bin Anas bin Mālik bin Abī ʿĀmir bin ʿAmr bin Al-Ḥārith bin Ghaymān bin Khuthayn bin ʿAmr bin Al-Ḥārith al-Aṣbaḥī al-Madanī werd geboren in het 93ste jaar na de emigratie van de Profeet ﷺ naar Medina. Met meer dan 600 docenten van de Salaf groeide Imam Malik ibn Anas uit tot een van de grootste geleerden van Medina en de islamitische gemeenschap. Terugkijkend kunnen we zeggen dat hij een van de grootste geleerden in de islamitische geschiedenis is. Zijn wetschool groeide uit tot een van de vier soennitische wetscholen die over de hele wereld verspreid raakte en iedere moslim na hem is direct of indirect afhankelijk van deze onovertrefbare geleerde.

De Zegel der Profeten, Sayyiduna Mohammad ﷺ

De Maliki school gaat terug tot de Profeet ﷺ, wiens veertigste grootvader, ‘Adnan ^[1]zoals vermeld door al-Lamati in Qurrat al-Absar, een kleinzoon is van Isma’il, de zoon van Abraham – alaihima al-salaam.

Het ware verbond in de Torah en de Bijbel

Allah ging het verbond aan met Abraham.^[2]Hij zei: ‘Ik heb een verbond met je gesloten. Je zal de vader van heel veel volken worden.’ Genesis 17:4. Zo zien we dat andere zoon, Ishaq, de grootvader van de bekende bijbelse Profeten Jacob, Joseph, Moses, Harun, Dawud, Solomon en Jesus – vrede zij met hen allen.

Maar God informeert de Joden en Christenen op meerdere plekken in de Bijbel over het verbond met Isma’el:

“Hij (God) zei: “Ik heb een verbond met je gesloten. Je zal de vader van heel veel volken worden.” Genesis 17:4, Basisbijbel.

“Jullie moeten de voorhuid van je geslachtsdeel laten besnijden. Dat is het teken van het verbond tussen Mij en jullie.” Genesis 17:11, Basisbijbel.

“Diezelfde dag nog besneed Abraham zijn zoon Ismaël” Genesis 17:23, Basisbijbel.

Het teken dat God zijn verbond is ook aangegaan met Isma’el is dat Abraham hem ook heeft besneden. De Profeet Mohammed ﷺ werd bovendien geboren recht naast de bron waar, in de Bijbel, Hajar met Ismael de Engel zag. De locatie van zijn geboorte is daarom genoemd in de bijbel!

‘Maar de Engel van de Heer vond haar in de woestijn bij de waterbron..’Genesis 16:7, Basisbijbel.

God heeft meerdere verbonden afgenomen, maar het belangrijkste verbond ging om het geloof in de Profeet Mohammed ﷺ, wat zelfs alleProfeten hebben afgelegd, zoals in de Heilige Koran wordt vermeld:

وَإِذۡ أَخَذَ ٱللَّهُ مِيثَٰقَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ لَمَآ ءَاتَيۡتُكُم مِّن كِتَٰبٖ وَحِكۡمَةٖ ثُمَّ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مُّصَدِّقٞ لِّمَا مَعَكُمۡ لَتُؤۡمِنُنَّ بِهِۦ وَلَتَنصُرُنَّهُۥۚ قَالَ ءَأَقۡرَرۡتُمۡ وَأَخَذۡتُمۡ عَلَىٰ ذَٰلِكُمۡ إِصۡرِيۖ قَالُوٓاْ أَقۡرَرۡنَاۚ قَالَ فَٱشۡهَدُواْ وَأَنَا۠ مَعَكُم مِّنَ ٱلشَّٰهِدِينَ ١٨

En (gedenk) toen Allah een overeenkomst aanging met de Profeten, zeggende: “Neem alles wat Ik jullie heb gegeven van het Boek en begrip van de Wetten van Allah en daarna zal er een Boodschapper tot jullie komen, ter bevestiging van hetgeen wat bij jullie is, jullie zullen zeker in hem geloven en hem zeker helpen.” Allah zei: “Gaan jullie hiermee akkoord en zullen jullie je aan Mijn verbond houden?” Zij zeiden: “Wij gaan akkoord.” Hij zei: “Getuig dan en Ik ben onder degenen die (hiervan) getuigen.”^[3]Surah ali ‘Imran, 81. Vertaling: Abdasalaam

De gelovige Joden en Christenen in de tijd van de Profeet Mohammed ﷺ hebben daarom ook in hem ﷺ geloofd:

ٱلَّذِينَ يَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِيَّ ٱلۡأُمِّيَّ ٱلَّذِي يَجِدُونَهُۥ مَكۡتُوبًا عِندَهُمۡ فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِيلِ يَأۡمُرُهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَىٰهُمۡ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيۡهِمُ ٱلۡخَبَٰٓئِثَ وَيَضَعُ عَنۡهُمۡ إِصۡرَهُمۡ وَٱلۡأَغۡلَٰلَ ٱلَّتِي كَانَتۡ عَلَيۡهِمۡۚ فَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِهِۦ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَٱتَّبَعُواْ ٱلنُّورَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ مَعَهُۥٓ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ٧٥١

(Zij zijn) degenen die de Boodschapper – de ongeletterde Profeet – volgen, die zij bij hen in de Thora en in het Evangelie beschreven vinden. Hij, die hen het goede oplegt en het kwade verbiedt. Hij, die hen ontheft van de last en de ketenen die hen bonden. Zij die in hem geloven en hem eren en ondersteunen en het licht dat met hem is nedergezonden volgen, zullen zeer zeker slagen.^[4]Surah al-A’raaf, 157. Vertaling: Abdasalaam

De Profeet ﷺ kwam met het onveranderde Woord van Allah, met Godsbewijzen en sluitende rationele bewijzen. Over wiens leven wij meer weten dan wie dan ook in de menselijke geschiedenis, wiens wonderen en woorden met massatransmissie worden overgeleverd ^[5]al-Jazuli, Dala’il al-Khayraat en over wie de moderne tijd getuigt van de absolute noodzaak aan zijn voorbeeld. Degene die, wanneer een oprecht persoon naar zijn leven kijkt, niet anders dan tot de conclusie kan komen dan dat hij een Profeet ﷺ is – en de beste der Profeten! Geliefd door vriend en bewonderd door vijand, waardoor de historici in de ban zijn van leven en de mystici verblind worden door de schoonheid van zijn licht. De perfecte mens, de nederigste aanbidder, de spirituele asceet, de beste vader, de betrouwbaarste vriend, de moedigste generaal, de vrijgevigste leider en de leider der Profeten ﷺ.

De Leider der Gelovigen Umar ibn al-Khattaab

De boodschap van de Profeet Mohammed ﷺ om Allah zonder gelijke en gelijkenis te aanbidding is overgedragen door zijn metgezellen. Voor de Maliki school zijn dat in bijzonder de leider van de gelovigen Umar ibn Abd al-Khattab, zijn zoon ‘Abd Allah ibn ‘Umar, onze moeder A’icha bint Abu Bakr, Zayd bin Thabit en Abu Hurayra – moge Allah tevreden zijn met hen allen.

De zeven fuqaha van Medina (d. 93 – 108 AH)

De kennis van deze metgezellen wordt overgedragen door de zeven fuqaha ^[6]ibn Salah, al-Muqaddima; al-Suyuti, Tadreeb al-Rawi van Medina ^[7]Abu Zuhra:

1. Sa’id ibn al-Musayyab (d. 94 AH): Hij specialiseerde zich in fiqh, ontmoette veel metgezellen en zocht met name naar de religieuze oordelen van Abu Bakr al-Siddiq, ‘Umar en Othman. Hij nam veel kennis over van Zayd ibn Thabit en overleveringen van Abu Hurayra, wiens dochter de vrouw van Sa’id was.
2. ‘Urwa ibn az-Zubayr (d. 93 AH): Hij was de meest geleerde in hadith en leverde met name over van onze Moeder Aicha bint Abu Bakr.
3. Al-Qasim ibn Muhammad ibn Abi Bakr (d. 106/108 AH): Hij leerde hadith en fiqh van zijn tante, Aicha, en van Ibn ‘Abbas.
4. ‘Ubaydullah ibn ‘Abdullah ibn ‘Utba ibn Mas’ud (d. 94 AH): Hij leverde over van Ibn ‘Abbas, Aicha en Abu Hurayra. Hij was tevens de leraar van ‘Umar ibn Abd al-Aziz.
5. Sulayman ibn Yasar (d. 103 AH): Hij leverde over van Zayd ibn Thabit, Abdullah ibn ‘Umar, Abu Hurayra en de moeders van de gelovigen.
6. Kharija ibn Zayd ibn Thabit (d. 99 AH): Hij was een faqih met veel kennis van fiqh.
7. Abu Bakr ibn ‘Abdu’r-Rahman (d. 94 AH): Hij wordt ook wel de “monnik van Quraysh” genoemd vanwege zijn aanbidding en ascetisme. Hij leverde vooral over van onze Moeders Aicha en Oem Salama. De meeste geleerden zeggen echter dat de zevende faqih Abu Salama ibn ‘Abd al-Rahman ibn ‘Awf (d. 94 AH) was.

Deze namen worden in enkele strofen didactische poezie gevat door al-Hafidh Abu al-Fadl Zayn al-Din ‘Abd al-Rahim ibn al-Husayn al-‘Iraqi (d. 806 AH):

وَفِي الكِبَارِ الفُقَهَاءِ السَّبْعَهْ * خَارِجَةُ القَاسِمُ ثُمَّ عُرْوَهْ
ثُمَّ سُـــــــــــــ ـــــــلَيْمَان ُ عُبَيْدُ اللهِ * سَعِيدُ والسَّابِعُ ذُو اشْتِبَاهِ
أَبُو سَـــــــــــــ ــــــلَمَةٍ أَوْ سَالِمُ * أَوْ فَأَبو بَكْرٍ ، خِلاَفٌ قَائِمُ

En onder de grote zeven fuqaha
(heb je) Kharija, al-Qasim, en vervolgens ‘Urwa,
Daarna Sulayman, ‘Ubaydullah,
Sa’id en de zevende, daarover is onduidelijkheid.”^[8]al-‘Iraqi, Alfiyya

إذا قيل من في العلم سبعة أبحر * روايتهم ليست عن العلم خارجة
فقل هم عبيد الله عروة قاسم * سعيد أبو بكر سليمان خارجة

“Wanneer wordt gevraagd: ‘Wie zijn de zeven oceanen van kennis,
waarvan de overlevering nooit buiten de wetenschap valt?’
Zeg dan: Zij zijn ‘Ubaydullah, ‘Urwa, al-Qasim,
Sa’id, Abu Bakr, Sulayman en Kharija.”^[9]al-‘Iraqi, Alfiyya

Imam Dar al-Hijra, Imam Malik Ibn Anas (d. 179 AH)

De geleerde van Medina, de geleerde met de gouden ketens in Hadith. Hij baseerde zijn fiqh onder andere op de metgezel Sayyiduna ‘Umar ibn al-Khattab en nam kennis over van meer dan 600 geleerden onder de vrome voorgangers. Hij schreef het baanbrekende werk al-Muwatta’ en stichtte de tweede grootste soennitische wetschool: de Maliki wetschool.

Zelfs de Profeet ﷺ sprak over de voortreffelijkheid van deze imam. De metgezel Abu Hurayra – moge Allah tevreden met hem zijn – heeft overgeleverd dat de Profeet ﷺ zei:

يُوشِكُ أَنْ يَضْرِبَ النَّاسُ أَكْبَادَ الْإِبِلِ يَطْلُبُونَ الْعِلْمَ فَلَا يَجِدُونَ أَحَدًا أَعْلَمَ مِنْ عَالِمِ الْمَدِينَةِ

“De mensen staan op het punt de levers van hun kamelen te slaan terwijl zij op zoek zijn naar kennis (d.w.z. zij zullen verre reizen maken). In een andere overlevering: De mensen zullen komen uit het Oosten en het Westen en zij zullen niemand vinden die meer geleerd is dan de geleerde van Medina.”^[10]al-Tirmidhi in al-Sunan: Boek: al-Ilm[kennis] volgens Allah’s Boodschapper ﷺ, Hoofdstuk: Wat ons heeft bereikt betreffende de geleerde van Madinah 5/7, 2680. *al-Nasa’i in al-Sunan al-Kubra. … Lees verder

Overgeleverd door al-Tirmidhi, al-Nasa’i en al-Hakim. Abu ‘Isa al-Tirmidhi zei:’Dit is een goede (Hasan) overlevering’ en al-Hakim zei:’Dit is een authentieke (Sahih) Hadith’. Ibn ‘Uyayna zei: wij waren van mening dat Malik ibn Anas deze geleerde is’.  Op autoriteit van Yahya bin Musa die zegt dat volgens Abd al-Razzaq deze geleerden Imam Malik ibn Anas is.

Imam Abd al-Rahman ibn al-Qasim (d. 191 AH)

‘Abd al-Rahman ibn al-Qasim was een van de vooraanstaande vroege juristen van Medina en een directe en nauwgezette student van Imam Malik ibn Anas, de stichter van de Maliki wetschool. Zijn rol binnen de Maliki school is vergelijkbaar met de positie van Imam Muhammad al-Shaybani in de Hanafi school, als een sleutelfiguur in het doorgeven, vastleggen en verder ontwikkelen van het gedachtegoed van zijn meester.

‘Abd al-Rahman ibn al-Qasim staat vooral bekend om zijn toewijding aan fiqh en zijn diepgaande begrip van de Madhhab van Imam Malik. Hij speelde een cruciale rol in het verspreiden van de Maliki-wetschool buiten Medina, met name in Noord-Afrika en Andalusië, waar zijn invloed blijvend is.

Een bekende bijdrage is de overdracht van de leringen van Imam Malik aan zijn student Sahnun ibn Sa’id, die later het beroemde werk “al-Mudawwana al-Kubra” compileerde.

Imam Abu al-Hassan al-Ash’ari (d. 324 AH)

De held en beschermer van de geloofsleer van Ahl al-Sunnah, en een afstammeling van de nobele metgezel Abu Musa al-Ash’ari – moge Allah tevreden met hem zijn. De Profeet ﷺ zei over zijn stam:

“إِنَّ الأَشْعَرِيِّينَ إِذَا أَرْمَلُوا فِي الْغَزْوِ، أَوْ قَلَّ طَعَامُ عِيَالِهِمْ بِالْمَدِينَةِ، جَمَعُوا مَا كَانَ عِنْدَهُمْ فِي ثَوْبٍ وَاحِدٍ، ثُمَّ اقْتَسَمُوهُ بَيْنَهُمْ فِي إِنَاءٍ وَاحِدٍ، فَهُمْ مِنِّي وَأَنَا مِنْهُمْ

“De Ash’ariyyin, wanneer zij tijdens een expeditie voedsel tekortkomen, of wanneer het voedsel van hun gezinnen in Medina schaars wordt, verzamelen zij wat zij hebben in één doek en verdelen het onder elkaar in één schaal. Zij zijn van mij, en ik ben van hen.”^[11]al-Bukhari en Muslim

De roem en invloed van deze Imam hebben de gehele islamitische wereld bereikt, en tot op de dag van vandaag wordt hij erkend als een van de grote leiders en verdedigers van de leer van Ahl al-Sunnah wa al-Jama’ah.

Hij was Imam Abu al-Hasan al-Ash’ari (873–935 CE / 260–324 AH), een gezaghebbend theoloog en denker die de orthodoxe islamitische geloofsleer systematiseerde en verdedigde tegen afwijkende stromingen zoals extreem rationalisten (mu’tazila),antropomorfisten (mushabbiha) en filosofen (falasifa). Zijn werk speelde een cruciale rol in het verduidelijken van de aqidah (geloofsleer) en het beschermen van de authentieke boodschap van de soennitische islam tegen extremisme en innovaties (bid’ah).

Onder zijn belangrijkste werken bevinden zich “Maqalat al-Islamiyyin” (De verklaringen van de moslims), waarin hij de verschillende islamitische stromingen en hun overtuigingen nauwkeurig beschrijft en weerlegt, en “al-Luma’”, een samenvattend werk over de principes van geloofsleer en theologie.

Over Imam Abu al-Hasan al-Ash’ari wordt overgeleverd dat hij een Shafi’i was. Sommige bronnen suggereren echter dat hij later ook nauwe affiniteit had met de Maliki school, wat tot enige meningsverschillen heeft geleid. Zo stelt Imam al-Subki nadrukkelijk dat het onjuist is om te zeggen dat de Imam een Maliki was, en dat hij zonder twijfel een Shafi’i was. Toch hebben de Imam opgenomen in de lijst zodat de lezer bekendheid met hem mag worden.

Imam Yahya ibn Yahya al-Laythi (d. 234 AH)

Yahya ibn Yahya al-Laythi was een vooraanstaande Andalusische geleerde en een sleutelfiguur in de verspreiding van de Maliki wetschool in Andalusië en de Maghreb. Hij staat vooral bekend als een van de belangrijkste en meest betrouwbare overleveraars van het beroemde werk al-Muwatta’ van Imam Malik ibn Anas.

Imam ‘Sahnoun’ ibn Sa’id (d. 240 AH)

Sahnun ibn Sa’id ibn Habib al-Tanukhi was een van de meest invloedrijke Maliki geleerden en de auteur van het monumentale en funderende werk “al-Mudawwana al-Kubra”. Dit werk is een van de meest uitgebreide en gezaghebbende boeken binnen de Maliki wetschool.

Sahnun was afkomstig uit Kairouan (huidig Tunesië), dat destijds een belangrijk centrum van islamitische kennis was. Hij reisde ver om kennis te vergaren en studeerde bij enkele van de grootste geleerden van zijn tijd. Hij leerde fiqh van Ali ibn Ziyad, die op zijn beurt een directe student was van Imam Malik ibn Anas. Hierdoor wordt Sahnun beschouwd als een sleutelfiguur in het overbrengen en codificeren van de leringen van Imam Malik.

Zijn beroemdste werk, “al-Mudawwana al-Kubra”, kwam tot stand nadat hij intensieve gesprekken en discussies voerde met ‘Abd al-Rahman ibn al-Qasim, een directe student van Imam Malik en een van diens voornaamste overleveraars. Sahnun stelde vragen over uiteenlopende juridische kwesties en noteerde de antwoorden van Ibn al-Qasim, die gebaseerd waren op de kennis en methodologie van Imam Malik.

Imam Abu Bakr Muhammad ibn Abdullah al-Abhari (d. 375 AH)

Ibn Abdullah al-Anbari (رحمه الله) was dé vooraanstaande Maliki Shaykh van Baghdad, Irak en een autoriteit op het gebied van fiqh en hadith. Hij wordt erkend als een centrale figuur in de Maliki madhhab in het oosten van de islamitische wereld.

Hij onderwees enkele van de grootste geleerden van zijn tijd, waaronder:

• Imam al-Daraqutni, een grote muhaddith en jurist.
• Imam Ibn Abi Zayd al-Qayrawani (die ook wel de kleine Malik van Kairouan wordt genoemd, en is tevens auteur van Risala),
• Imam al-Baghawi, een gerenommeerde geleerde en muhaddith, bekend om zijn werken in hadith, zoals Sharh al-Sunna en Maʿālim at-Tanzīl wat bekend staat als Tafsir al-Baghawi.

Over hem zei Imam al-Daraqutni:
“Hij is de Imam van de Maliki’s en er wordt vanuit de hele wereld naar hem gereisd. Ik zag een groep mensen uit Andalusië en de Maghreb voor zijn deur. Ik zag hem zowel de hadith van fiqh als de hadith van Imam Malik studeren. Hij is integer, betrouwbaar, een asceet en uiterst voorzichtig.” ^[12]Imam al-Dhahabi, Siyar A’lam al-Nubala’

Imam ibn Abi Zayd al-Qayrawani (d. 386 AH)

Ibn Abi Zayd al-Qayrawani staat bekend om zijn enorme geleerdheid en wordt daarom ook wel de “kleine Imam Malik” genoemd (Imam Malik al-Asghar). Zijn wereldberoemde werk al-Risalah, dat onder andere uniek is vanwege de continue overdracht en het onderwijs ervan gedurende meer dan 1000 jaar, behoeft nauwelijks introductie. Enkele bekende verklaringen en toelichtingen op dit werk zijn onder andere Hashiya al-Adawi, Sharh Kifayat al-Talib al-Rabbani en Sharh Zarruq.

Shaykh Mohammad Aarab heeft een uitleg (sharh) gepubliceerd van het aqeedah-gedeelte. Een welbekende uitspraak onder de geleerden, die soms wordt toegeschreven aan Ibn Naji, luidt:

لولا الشيخان، والمحمدان، والقاضيان لذهب المذهب، فالشيخان: أبو محمد بن أبي زيد، وأبو بكر الأبهري، والمحمدان: محمد بن سحنون، ومحمد بن المواز، والقاضيان: أبو محمد عبد الوهاب، وأبو الحسن بن القصار

“Als het niet was voor de twee Shaykhs, de twee Mohammads en de twee Qadi’s, dan zou de Malikitische wetschool zijn vergaan.”

De twee Shaykhs:

• Abu Muhammad Ibn Abi Zayd (d. 386 AH / 996 CE)
• Abu Bakr al-Abhari (d. 375 AH / 985 CE)

De twee Muhammads:

• Muhammad Ibn Sahnun (d. 256 AH / 870 CE)
• Muhammad Ibn Muwwaz (d. 269 AH / 882 CE)

De twee Qadi’s:

• Abu Muhammad Abd al-Wahhab (d. 422 AH / 1031 CE)
• Abu l-Hassan Ibn al-Qassar (d. 397 AH / 1006 CE)

Imam Abu Bakr al-Baqillani (d. 403 AH)

Het zwaard van de Soennah, de pilaar van de religie en een meesterlijk theoloog: Abu Bakr al-Baqillani. Hij studeerde fiqh bij Imam Abi Zayd al-Qayrawani en kreeg zijn scholing in kalam (theologie) van twee van de vooraanstaande studenten van Imam Abu al-Hassan al-Ash’ari. Zijn scherpzinnigheid en diepgang als theoloog (mutakallim) hebben hem wereldberoemd gemaakt.

Abu Bakr al-Baqillani schreef talrijke boeken op het gebied van aqeedah, tafsir en andere islamitische wetenschappen. Onder zijn belangrijkste werken bevindt zich al-Intisar lil-Quran, waarin hij de superioriteit van de Koran verdedigt. Hij was niet alleen een theoreticus, maar ook een formidabele debater die op het politieke en intellectuele toneel werd uitgenodigd om de islamitische leer te verdedigen tegen afwijkende stromingen en andere religies.

Imam Ibn Abd al-Barr (d. 453 AH)

Imam Ibn Abd al-Barr begon zijn intellectuele reis binnen de Dhahiri-school, maar schakelde later over naar de Malikitische wetschool. Ibn al-Subki zou hem hebben gerekend tot de vijfde rang van de volgers van Imam Abu l-Hassan al-Ash’ari. Er bestaat echter enige discussie over zijn exacte positie binnen de Ash’aritische school. Hoewel hij zichzelf niet expliciet een Ash’ari noemde, zijn veel van zijn principes en standpunten in overeenstemming met de Ash’aritische theologie.

Imam Ibn Abd al-Barr staat bekend om zijn werken zoals al-Tamhid en al-Istidhkar.

Abu al-Walid al-Baji (d. 474 AH)

Abu al-Walid al-Baji was een vooraanstaande soennitische geleerde uit al-Andalus. Hij was een eminente Mālikī jurist (faqih), hadith-expert (muhaddith), theoloog (mutakallim), dichter en literator. Zijn veelzijdigheid en scherpzinnigheid maakten hem tot een van de meest gerespecteerde geleerden van zijn tijd. Hij was een meester in debatten en een productieve schrijver. Samen met Ibn Hazm wordt hij beschouwd als een van de belangrijkste persoonlijkheden van het elfde-eeuwse al-Andalus.

Een van zijn bekendste debatten was dan ook met Ibn Hazm, een vooraanstaande vertegenwoordiger van de Dhahiri-school. Ibn Hazm, berucht om zijn scherpe kritiek en polemische stijl, stond vaak lijnrecht tegenover de traditionele methodologie van de Malikitische school.

Naast zijn debatteervaardigheden is al-Baji ook beroemd om zijn geschriften, die tot op de dag van vandaag worden bestudeerd. Zijn werken omvatten onder andere al-Muntaqa, een belangrijk commentaar op de Muwatta van Imam Malik, en al-Ihkam fi Tamyiz al-Fatawa min al-Ahkam, een diepgaande studie over juridische principes.

Abu al-Walid Ibn Rush al-djadd (d. 530 AH)

Imam Ibn Rushd bekleedde een zeer prominente positie binnen de Malikitische school. Tot zijn studenten behoorden de vooraanstaande Malikitische geleerden Qadi Iyad en Qadi Abu Bakr ibn al-‘Arabi. Een van zijn bekende werken is zijn uitgebreide uitleg van de Mudawwana van Sahnoun, een fundamentele tekst binnen de Malikitische jurisprudentie.

Het is belangrijk op te merken dat hij niet moet worden verward met zijn kleinzoon, Ibn Rushd al-Hafid, de auteur van Tahafut al-Tahafut (De incoherentie van de incoherentie), een beroemde reactie op het werk Tahafut al-Falasifa (De incoherentie van de filosofen) van Abu Hamid al-Ghazali (d. 505 AH).

Qadi Abu Bakr ibn al-‘Arabi (d. 543 AH)

Qadi Abu Bakr ibn al-‘Arabi was een vooraanstaande rechter en Malikitische geleerde uit Sevilla. Hij wordt geprezen om zijn cruciale rol in het verspreiden van de Ash’aritische formulering van de soennitische geloofsleer in Spanje en Andalusië. Zijn denken en werken werden sterk beïnvloed door Imam Abu Hamid al-Ghazali, bijgenaamd Hujjat al-Islam (Het Bewijs van de Islam). Er zijn zelfs overleveringen die aangeven dat Qadi ibn al-‘Arabi direct heeft gestudeerd bij Imam al-Ghazali, of hem op zijn minst heeft ontmoet.

Het is belangrijk om hem niet te verwarren met Muhyiddin ibn Arabi, de beroemde theoloog en mysticus die bekend staat om zijn bijdragen aan de islamitische mystiek (tasawwuf), en die in 638 AH (1240 CE) overleed.

Imam Qadi Iyaad (d. 544 AH)

Qadi Iyad, de auteur van het unieke werk al-Shifa, is een van de meest prominente figuren in de islamitische geschiedenis. Over zijn werk al-Shifa wordt gezegd dat er geen islamitisch huis in al-Maghrib was waar niet zowel een exemplaar van de Koran als al-Shifa te vinden was. Dit boek, waarin de status en de rechten van de Profeet Mohammed (vrede zij met hem) worden behandeld, geniet tot op de dag van vandaag een bijna universele status onder moslims.

Naast zijn vooraanstaande positie binnen de Malikitische school, bekleedde Qadi Iyad ook een autoritatieve rol als geleerde van de Arabische taal en de uitleg van Ahadith. Zijn kennis van de betekenissen van Arabische woorden in Hadith-teksten worden geciteerd als bewijzen door de meest vooraanstaande uitleggers van Hadith. Zijn scherpzinnige analyses en grondige beheersing van de Arabische taal maakten hem tot een onmisbare bron voor wie de subtiliteiten van de Hadith-teksten wil begrijpen.

Imam Abu Ishaq al-Shaatibi (d. 790 AH)

Imam al-Shaatibi staat bekend om zijn belangrijke bijdragen aan de fundamenten van fiqh (usul al-fiqh). Daarnaast wordt hij deels beschouwd als een pionier op het gebied van maqasid al-shari’a (de doelstellingen van de shari’a). Zijn werk al-I’tisam wordt vaak door salafisten aangehaald als fundament voor hun opvatting over innovatie (bid’ah), namelijk dat alle innovaties verwerpelijk zijn. Dit is echter een misvatting, aangezien hij wel degelijk erkent dat er goede innovaties bestaan. Hij hanteert hiervoor echter een andere terminologie, wat soms tot verwarring leidt.

Imam Shihab al-Din al-Qaraafi (d. 684 AH)

Deze grote geleerde excelleerde in tal van disciplines, waaronder fiqh, usul al-fiqh, de Arabische taal en literatuur (adab). Onder zijn docenten bevonden zich enkele van de grootste namen van zijn tijd, zoals Ibn al-Hajib (d. 646 AH), Abd al-Adheem al-Mundhiri (d. 656 AH) en ‘Iz ibn ‘Abd al-Salaam (d. 660 AH). Hij schreef meerdere invloedrijke werken, waaronder al-Furuq in usul al-fiqh, dat tot op de dag van vandaag een belangrijke referentie is in het vakgebied.

Hoewel hij werd geboren in Egypte, was hij van oorsprong een Sanhaja Berber.

Shaykh Abu Madyan al-Ghawth (d. 594 AH)

De Shaykh, de geleerde, de Wali en Alim Rabbani, Abu Madyan al-Ghawth, bekend als de spirituele pool van het westen (Qutb al-Maghrib), was een buitengewoon invloedrijke geleerde en een van de belangrijkste figuren in de wetenschap van soennitische tasawwuf. Hij wordt algemeen beschouwd als een van de grootste spirituele meesters in de islamitische geschiedenis en heeft een blijvende impact gehad op de ontwikkeling van de islamitische spiritualiteit.

Abu Madyan heeft een rijke gedichtenbundel nagelaten, waarvan de qasida’s tot op de dag van vandaag worden gereciteerd tijdens dhikr-bijeenkomsten. Een van zijn meest bekende gedichten is “Ma ladhat ul-’ayshi illa suhbat al-fuqara” (“Het leven smaakt alleen zoet in het gezelschap van de armen”), waarin hij de spirituele schoonheid van nederigheid en het gezelschap van oprechte zoekers van Allah benadrukt.

Daarnaast wordt het werk Hikam al-Ghawthiyya aan hem toegeschreven, een verzameling die via zijn studenten is overgeleverd. Dit werk bevat diepe wijsheden en spirituele inzichten die de essentie van zijn leer weerspiegelen. Zijn invloed reikt tot ver buiten zijn eigen tijd en regio.

Imam Abd al-Salaam ibn Mashish al-Hassani (d. 625 AH)

De kenner van Allah, Mawlay ´Abd al-Salaam ibn Mashish al-Hassani, behoort tot de meest invloedrijke heiligen van Marokko – en zelfs van de bredere islamitische beschaving. Zoals Shaykh Abd al-Qadir al-Jilani bekendstaat als de Spirituele Pool van het Oosten (Qutb al-Mashriq), zo wordt Mawlay ´Abd al-Salaam erkend als de Spirituele Pool van het Westen (Qutb al-Maghrib).

Zijn berg, Jabal al-‘Alam, werd voor latere generaties een toevluchtsoord voor de mujahidin van Marokko en is tot op de dag van vandaag een van de meest bezochte maqams in het land. Zijn beroemde zegenbede, Salat al-Mashishiyya, wat gaat over de Profeet ﷺ, zit vol spirituele geheimen en diepe inzichten. Deze salat blijft intellectuelen en kenners van spirituele werkelijkheden (haqa’iq) verbazen door de sublieme diepgang en het verheven spirituele niveau. Latere geleerden hebben deze lofzang geprezen en beschouwen het als een onschatbare bron van spirituele wijsheid.

Mawlay ´Abd al-Salaam was de Shaykh en spirituele mentor van Imam Abu l-Hassan al-Shaadhili, die later uitgroeide tot een van de grootste spirituele leiders en de oprichter van de Shaadhiliyya-orde. Zijn nalatenschap blijft een inspiratie voor spirituele zoekers en geleerden tot op de dag van vandaag.

Imam al-Tariqa, Imam Abu al-Hassan al-Shaadhili (d. 656 AH)

Imam al-Tariqa, Imam Abu al-Hassan al-Shaadhili of al-Shaadhoeli, was een leerling van Mawlay Abd al-Salaam ibn Mashish. Een van de grote spirituele orden (tariqa), de Shadhili Tariqa, is naar deze illustere Imam vernoemd. Andere bekende tariqa’s zijn onder andere de Naqshbandi Tariqa, genoemd naar Imam Muhammad al-Uwaysi al-Bukhari (ook bekend als Shah Naqshband), en de Qadiri Tariqa, genoemd naar Shaykh Abd al-Qadir al-Jilani. Imam al-Shaadhili was een nobelman uit de Berberse stam Ghomara. Hij studeerde in Fes en Alexandrië en ging vervolgens op zoek naar een spirituele meester die hem de diepere kennis van Allah zou onderwijzen. In Irak ontmoette hij Shaykh al-Wasiti, die hem vertelde dat de spirituele pool zich in Marokko bevond – het land waar Imam al-Shaadhili zojuist vandaan was gekomen.

Bij zijn terugkeer naar Jabal ‘Alam, nabij Tetouan, ontmoette Imam al-Shaadhili Shaykh Ibn Mashish op de top van de berg. De Shaykh gaf hem de opdracht om af te dalen en de wassing (wudu’) te verrichten. Nadat hij de wassing had gedaan en terugkeerde, gaf Shaykh Ibn Mashish hem dezelfde opdracht opnieuw, en daarna nog een derde keer. Op dat moment besefte Imam al-Shaadhili dat de Shaykh niet verwees naar uiterlijke reiniging, maar naar innerlijke reiniging. Als teken van zijn begrip wisselde hij zijn kleding van een geleerde om voor eenvoudige kleding en werd toen toegelaten tot het gezelschap van Shaykh Ibn Mashish. Na zijn spirituele training kreeg hij de opdracht van zijn Shaykh om naar Egypte te reizen en daar zijn missie voort te zetten.

Zijn roeping tot Allah was een enorm succes. Hij begon met slechts veertig discipelen, die later bekend zouden worden als de veertig heiligen. Al snel trok hij mensen aan uit alle lagen van de samenleving, waaronder de familie van de Sultan en invloedrijke geleerden zoals al-’Izz ibn ‘Abd al-Salaam en de grote Hadithgeleerde al-Hafidh al-Mundhiri.

De uitspraken van Imam al-Shaadhili zijn in fragmenten overgeleverd in de werken van latere geleerden die verbonden waren aan de Shadhili Tariqa. Deze uitspraken zijn verzameld in het werk Risalat Rab al-’Alamin. Zijn spirituele erfenis werd voortgezet door zijn opvolger, Imam Abu ‘Abbaas al-Mursi, en zijn impact blijft tot op de dag van vandaag voelbaar.

Imam Abu ‘Abbaas al- Mursi (d. 686 AH)

Een van de bekendste studenten – of beter gezegd, spirituele discipelen (mureed) – van Imam al-Shaadhili was Imam Abu al-Abbas al-Mursi. Hij wordt erkend als een centrale figuur in de Shadhili Tariqa en diende als mentor voor enkele van de meest invloedrijke persoonlijkheden van zijn tijd. Onder zijn studenten bevonden zich de beroemde geleerde en schrijver Ibn Ata’illah al-Sakandari, bekend om zijn werk al-Hikam, en Imam al-Busiri, de auteur van de beroemde lofzang Qasida al-Burda.

Imam Abu al-Abbas al-Mursi speelde een cruciale rol in het verder verspreiden van de spirituele leer van de Shadhili Tariqa en werd beschouwd als een pilaar van soennitische spiritualiteit in Egypte en daarbuiten.

al-Hafidh ibn Abi Jamra (d. 699 AH)

Al-Hafidh Ibn Abi Jamra was een vooraanstaande geleerde en Hadith-expert, bekend als de uitlegger van Sahih al-Bukhari in zijn bijzondere werk Bahjat al-Nufus (De vreugde van de zielen). Dit unieke werk onderscheidt zich doordat het een selectie van hadiths uit Sahih al-Bukhari presenteert, samen met beknopte en diepgaande commentaren die gericht zijn op spirituele inzichten en praktische lessen.

Ibn Abi Jamra’s benadering in Bahjat al-Nufus richt zich niet alleen op de letterlijke betekenis van de overleveringen, maar ook op hun implicaties voor het innerlijke leven en de ethiek van de moslim. Zijn werk is daardoor geliefd bij zowel traditionele studenten van kennis als spirituele zoekers.

Imam Abd al-Wahid ibn ‘Aashir (d. 1040 AH)

Ibn Ashir, de erudiete en spirituele meester, is het best bekend door zijn didactische gedicht al-Murshid al-Mu’in. Dit werk, dat een beknopte en systematische uiteenzetting biedt van de islamitische geloofsleer, wordt nog steeds door kinderen in al-Maghrib gememoriseerd. Het gedicht is een klassieke bron van kennis voor zowel studenten als spirituele zoekers, aangezien het op een toegankelijke manier de basisprincipes van de islam behandelt, van geloof (aqeedah), aanbidding (fiqh al-ibadat) en spiritualiteit (tasawwuf).

Imam al-Shahid Ibn Juzay al-Kalbi (d. 1333 AH)

De bekende Andalusische geleerde, shahid, Imam Ibn Juzay al-Kalbi, is onder andere bekend om zijn tafsir-werk Tashil li ‘Ulum al-Tanzeel. Hoewel dit werk traditioneel wordt beschouwd als een boek voor beginners, bevat het diepgaande kennis. De kennis die hij beknopt in dit boek presenteert, put hij uit verschillende disciplines, waaronder usul, mantiq, fiqh, de Arabische taal en zijn brede kennis van tafsir. Daarom wordt het boek nog steeds beschouwd als een van de meest nuttige werken voor tafsir-geleerden en wordt het veel geprezen vanwege de helderheid en de breedte van de inzichten die het biedt.

Imam Sulayman al-Jaazuli (d. 870 AH)

Imam Sulayman al-Jazuli, de auteur van het wereldberoemde boek Dalaa’il al-Khayraat, een werk dat werkelijk geen gelijke kent. Dit boek, dat de lofprijzingen en zegeningen voor de Profeet ﷺ verzamelt, wordt wereldwijd gereciteerd en geapprecieerd voor zijn diepgang en schoonheid. De auteur, Shaykh Muhammad al-Jazuli, leefde 14 jaar in isolatie (khalwa), een periode waarin hij zich volledig wijdde aan spirituele oefening en de zoektocht naar nabijheid tot Allah. Hij stond bekend als een heilige, die door zijn devotie en zuiverheid van hart grote spirituele hoogten bereikte.

Na zijn overlijden gebeurde iets buitengewoons: meerdere mensen hebben zijn lichaam onaangetast en vers aangetroffen in zijn graf, een teken van zijn verheven status en de zegeningen die op hem rustten.

Imam Sharaf al-Din al-Busiri (d. 694 AH)

Imam Sharaf al-Din al-Busiri was een geleerde, een notabele figuur binnen de Shadhili tariqa, en een dichter. Hoewel hij vooral bekend staat om zijn gedichten, was hij zeker ook een geleerde die diepgaande kennis bezat. Hij wordt geroemd als een van de meest welbespraakte dichters, maar zijn bijdrage aan de islamitische wetenschap was evenzeer van belang.

Hij is de auteur van al-Kawakib al-Dhuriyyah fi Madhi Khayri al-Bariyyah, beter bekend als de Qasidah Burdah. De Qasidah Burdah is het bekendste, meest gelezen en best verspreide gedicht in de geschiedenis van de mensheid. Het is vertaald in meer dan 50 talen en heeft talloze uitleggen en commentaren voortgebracht. Dit is niet verwonderlijk, aangezien het gedicht een lofprijzing is van de Profeet Mohammed ﷺ, wiens gezegende naam letterlijk ‘de meest geprezene’ betekent.

Daarnaast schreef de Imam een ander beroemd gedicht, al-Hamziyya, waarin hij de biografie van de Profeet ﷺ op prachtige wijze uiteenzet. Dit werk staat bekend om zijn diepe emoties en krachtige poëzie, die de liefde en bewondering voor de Profeet ﷺ reflecteert.

Imam Ibn Ata’Allah (d. 709 AH)

Taj al-Din Ahmad Ibn Ata’illah al-Sakandari is de schrijver van al-Hikam al-‘Ata’iyyah, een werk dat vaak wordt aangeduid als de grondwet van het spirituele pad. Dit boek wordt beschouwd als een van de belangrijkste teksten binnen de Shadhili-tariqa, maar het heeft ook een bredere invloed op het de tasawwuf in het algemeen en wordt gezien als een onmisbaar werk in de studie van tasawwuf.

Naast al-Hikam al-‘Ata’iyyah schreef hij andere waardevolle werken, zoals Taj al-Arus en al-Tanweer fi Isqat al-Tadbier. Deze boeken bevatten diepe wijsheden over en belangrijke principes van het spirituele pad en het vertrouwen op Allah. Bovendien heeft hij gedebatteerd met Ibn Taymiyyah, wat zijn intellectuele invloed verder benadrukt.

Imam Ibrahim al-Laqqaani (d. 1041 AH)

Imam al-Laqqani was een vooraanstaande geleerde die bekend stond om zijn diepgaande kennis in aqeedah en fiqh. Een van zijn bekendste werken is het wereldbekende didactische gedicht Jawharat al-Tawheed, waarin hij de basisprincipes van het islamitische monotheïsme uiteenzet. Het gedicht is nog steeds een onmisbaar werk in de studie van de geloofsleer (aqeedah) van de Ahl al-Sunnah wa l-Jama’ah, de Ash’aris en Maturidis. Hij schreef het boek nadat dat zijn Shaykh hem deze instructie gaf.

Imam Abd al-Aziz al-Lamati (d. 1141 AH)

De schrijver van het prachtige gedicht over de Profetische biografie Qurrat al-Absar fi Sirat al-Mushaffa’i al-Mukhtar.

Imam Khalil ibn Ishaq al-Jundi (d. 767 AH)

Imam Khalil was een vooraanstaande Malikitische jurist, vooral bekend om zijn werk Mukhtasar al-Khalil. In dit werk verzamelde hij alle muftaa bihi (geldig geaccepteerde) opvattingen binnen de Maliki school. Het wordt beschouwd als een uniek werk, zonder gelijke in andere wetscholen. Mukhtasar al-Khalil is een fundamentele tekst binnen de Malikitische jurisprudentie en wordt nog steeds breed bestudeerd. Imam al-Dardir al-Adawi heeft het werk samengevat, en deze samenvatting wordt vaak bestudeerd als voorbereiding op het volledige werk van Khalil.

Imam al-Dardir al-Adawi (d. 1201 AH)

Imam al-Dardir al-Maliki, Shaykh van de moslims, was een prominente Maliki geleerde die een enorme invloed had op de islamitische jurisprudentie. Hij is vooral bekend om zijn werken Sharh al-Kabir en Sharh al-Saghir, die beide van groot belang zijn voor het geven van religieuze verdicten (fatwa) binnen de Maliki school. Daarnaast schreef hij Aqrab al-Masaalik, een belangrijk werk dat wordt gebruikt in de studie van de Maliki rechtschool.

Naast zijn juridische expertise was Imam al-Dardir ook een Shaykh in de spirituele wetenschappen (tasawwuf) en een geleerde in de Ash’ari aqeedah. Hij schreef het zeer gewaardeerde didactische gedicht in theologie, al-Kharida al-Bahiyya, dat nog steeds wordt bestudeerd door studenten van de islamitische geloofsleer.

Imam Mohammed ibn ‘Arafa al-Dasuqi (d. 1277 AH)

Imam al-Dasuqi was een belangrijke Malikitische jurist, bekend om zijn diepgaande uitleg van al-Khalil. Hij wordt vooral geprezen om zijn belangrijke bijdrage aan de Maliki wetschool door zijn commentaar op Imam al-Dardir’s uitleg van al-Khalil, getiteld Hashiyat al-Dasuqi ‘ala l-Sharh al-Kabir. Dit werk wordt beschouwd als een van de belangrijkste commentaren binnen de Maliki rechtsgeleerdheid. Al-Dasuqi was zelf een student van Imam al-Dardir.

Imam al-Saawi (d. 1241 AH)

Imam al-Sawi is ook een belangrijkste Malikitische geleerde. Een van zijn bekende werken is zijn uitleg van Jawharat al-Tawheed, het beroemde gedicht van Imam al-Laqqani, waarin de basisprincipes van de Islamitische monotheisme zoals geformuleerd door de Ash´ari school wordt uitlegd.

Daarnaast heeft Imam al-Sawi een belangrijk commentaar geschreven op de uitleg Sharh al-Kabir door Imam al-Dardir op het Mukhtasar al-Khalil, bekend als Hashiya al-Sawi ‘ala l-Sharh al-Kabir.

Imam al-Sawi is tevens de auteur van Tafsir al-Sawi, waarin hij de Koran vers voor vers uitlegt.

Bovendien was Imam al-Sawi een directe student van de beroemde Malikitische geleerde Imam al-Dardir, wiens invloed duidelijk terug te zien is in zijn werk. Al-Sawi’s leermeester, Imam al-Dardir, was een sleutelfiguur in de Maliki rechtsgeleerdheid, en al-Sawi’s werk bouwt voort op de fundamentele principes die hij van hem ontving.

Een aantal andere belangrijke namen

Een aantal recentere geleerden wiens namen verder geen introductie behoeven vanwege de beschikbaarheid van hun biografieën op het internet, zijn:

• Ahmad ibn ‘Ajiba, de geleerde en heilige (d. 1224 AH / 1809 AD);
• Mawlay Abu Abdullah Muhammad al-Arabi al-Darqawi, de Shaykh van de Shadhili Darqawi Tariqa, wiens brieven sterk aanbevolen worden (d. 1239 AH / 1823 AD);
• Imam Ahmad al-Alawi al-Mostaghani, de Shaykh van een aftakking van de Shadhili Darqawi Tariqa (d. 1352 AH / 1934 AD);
• Imam Muhammad Mawlud uit Mauritanië, die bekend is om zijn didactische gedicht Purification of the Heart (Matharat al-Qulub) (d. 1391 AH / 1971 AD);
• De illustere Imam van onze tijd, Muhammad Alawi al-Makki al-Maliki, wiens vijf voorvaderen de Maliki Imams van Mekka waren en die door sommigen wordt gezien als een hernieuwer (mujaddid) van onze tijd (d. 1425 AH / 2004 AD);En zijn vader,
• Imam Abbaas Alawi al-Makki al-Maliki (d. 1404 AH / 1984 AD).

***

In de woorden van de dichter al-Jarir:

أولئك آبائي فجئني بمثلهم
‘Dit zijn mijn voorvaderen, breng mij hun gelijkenis!’

***

إِنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَا تَحْسَبُوا أَنَّهُمْ مَوْتَىٰ ۚ بَلْ أَحْيَاءٌ عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ

“Voorwaar, degenen die in de weg van Allah gedood zijn, beschouw hen niet als doden. Integendeel, zij zijn levend bij hun Heer voorzien van hun levensonderhoud.” (Quran 3:169)