Is de uitspraak ´goede innovatie´ van Imam al-Shafi’i taalkundig bedoeld?

﷽

Sommigen beweren dat Imam al-Shafi’i in zijn welbekende onderverdeling van innovatie in goed en slecht spreekt over goede innovaties in taalkundige zin. Dit bezwaar wordt weerlegd door zijn expliciete verwijzing naar religieuze zaken, ondersteund door de uitleg van grote Shafi’i-geleerden.

قال الإمام الشافعي رضي الله عنه:
المحدثات من الأمور ضربان أحدهما ما أحدث يخالف كتابا أو سنة أو أثرا أو إجماعا فهذه البدعة الضلالة، والثاني ما أحدث من الخير لا خلاف فيه لواحد من هذا فهذه محدثة غير مذمومة. رواه البيهقي في مناقب الشافعي (ج1/469) وذكره الحافظ ابن حجر في فتح الباري (13/267).

Imam al-Shafi’i, moge Allah tevreden met hem zijn, zei:

“Innovaties zijn van twee soorten: De eerste is wat werd geïntroduceerd en in tegenspraak is met de Qoran, de Soennah, een overlevering, of een consensus. Dat is een dwalende innovatie.De tweede is wat werd geïntroduceerd aan goede zaken waarin geen tegenspraak bestaat met één van deze, en dat is een innovatie die niet verwerpelijk is.” ^[1]Overgeleverd door al-Bayhaqi in Manaqib al-Shafi’i (C.1/469) & het werd genoemd door al-Hafiz Ibn Hajar in Fath al-Bari (13/267).

Er zijn meerdere uitspraken overgeleverd van Imam al-Shafi’i, maar voor nu volstaat deze overlevering.

Een veelgehoord bezwaar is dat Imam ash-Shafi’i in deze context zou spreken over innovatie in taalkundige zin.

Het bovenstaande is echter onhoudbaar om de volgende redenen:

Imam al-Shafi’i zegt duidelijk ‘innovatie van zaken’. Waar verwijst ‘zaken’ naar? Naar taalkundige zaken!? Nee, het gaat om religieuze zaken! En het bewijs hiervoor is dat de Profeet ﷺ ook het woord zaak of kwestie (umur/amr) herhaaldelijk gebruikt in de hadith om aan te geven dat het over de religie gaat:

من أحدث في أمرنا هذا ما ليس منه فهو رد

‘Wie iets innoveert in onze zaak (fi amrina hadha), die zal worden verworpen.’ Bron: al-Bukhari en Muslim

من عمل عملا ليس عليه أمرنا فهو رد

‘Wie handelt wat niet overeenkomt met onze zaak (laisa alaina amruna), die zal worden verworpen.’ Bron: Muslim

وإياكم ومحدثات الأمور ؛ فإن كل محدثة بدعة ، وكل بدعة ضلالة

‘Pas op voor nieuwe religieuze zaken (muhdathat al-umur) want elke nieuwe zaak is een innovatie (bid‘ah), en elke innovatie is een dwaling.’ Bron: Abu Dawud

إن أصدق الحديث كتاب الله ، وأحسن الهدي هدي محمد ، وشر الأمور محدثاتها ، وكل محدثة بدعة ، وكل بدعة ضلالة ، وكل ضلالة في النار

‘Waarlijk, de meest waarachtige woorden zijn het Boek van Allah, en de beste leiding is de leiding van Mohammed. De slechtste zaken (sharr al-umur) zijn de nieuwigheden (in de religie), en elke nieuwigheid is een innovatie (bid‘ah), en elke innovatie is een dwaling, en elke dwaling leidt naar het Vuur.’ Bron: al-Nasa’i

Het is dus overduidelijk dat Imam al-Shafi’i de Hadith uitlegt, want hij heeft het over nieuwe zaken en dus legt hij de religieuze betekenis van innovatie uitlegt, en niet de taalkundinge betekenis het woord innovatie zoals het in het woordenboek is gekomen. Dit betekent dus dat Imam al-Shafi’i zegt dat er goede innovaties zijn in de religie.

Degene die zegt dat Imam al-Shafi’i zijn uitspraak, wat een uitleg van de Hadith is, taalkundig moet dan ook stellen dat de uitspraak van de Profeet ﷺ taalkundig is.

Degene die reflecteert op dit punt ziet de waarheid in van wat hier geschreven wordt. Moge Allah ons helpen.

Wie begrijpt de woorden en bedoelingen van Imam al-Shafi’i beter: enkele Saoedische geleerden uit deze tijd, of de grote geleerden van iedere eeuw van de Shafi’i-wetschool, die bovendien worden beschouwd als de grootste autoriteiten van de Oemma op het gebied van meerdere islamitische wetenschappen? Het antwoord spreekt voor zich.

Als Imam al-Shafi’i het taalkundig had bedoeld, zou hij simpelweg ‘innovaties’ hebben gezegd, zonder de toevoeging ‘van zaken’. Alternatief zou hij expliciet hebben vermeld dat het om de taalkundige betekenis (lughatan) gaat, zoals gebruikelijk is bij de geleerden.

Imam al-Shafi’i maakt duidelijk onderscheid tussen innovaties die ingaan tegen de Qoran en de Soennah en andere innovaties. Dit geeft aan dat hij hier niet spreekt over de taalkundige betekenis, aangezien taalkundige innovaties losstaan van de Shari’a en puur een taaltechnisch concept zijn.

Als een van de belangrijkste geleerden van de Shari’a en een grondlegger van de Usul al-Fiqh, heeft Imam ash-Shafi’i zijn uitspraken doorgaans betrekking op de Shari’a-betekenis, zeker wanneer deze worden vermeld in zijn juridische werken.

Imam al-Shafi’i spreekt over goede en slechte in religieuze zin. Dus er bestaat volgens hem wel in Islam iets als ‘goede innovaties’.